ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ഛായാചിത്രം എങ്ങനെ വന്നു എന്ന് ആലോചിക്കാത്തവർ കുറവായിരിക്കും. പ്രധാനമായും രാജ്യത്തിന്റെ സ്വത്വത്തിന്റെയും സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്റെയും മൂല്യങ്ങളുടെയും ഏകീകരണ പ്രതീകമായിട്ടാണ് ഇത് ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, അത് മുൻപൊന്നും അങ്ങനെ ആയിരുന്നില്ല. എന്തുകൊണ്ടാണ് ഇന്ത്യൻ കറൻസിയിൽ ഗാന്ധിജിയുടെ ചിത്രം വന്നത് എന്നും അതിന്റെ കാരണങ്ങളുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും വിശദമായ വിശകലനം ഇതാ.
എന്തുകൊണ്ട് ഗാന്ധിജി?
റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (ആർബിഐ) 1996 ൽ ബാങ്ക് നോട്ടുകളുടെ “മഹാത്മാഗാന്ധി പരമ്പര” അവതരിപ്പിച്ചു. നിരവധി പ്രധാന ലക്ഷ്യങ്ങളോടെയുള്ള ഒരു പ്രധാന പുനർരൂപകൽപ്പനയായിരുന്നു ഇത്.
ആധുനിക ഇന്ത്യൻ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും വ്യാപകമായി അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ബഹുമാനിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്ന വ്യക്തിയാണ് മഹാത്മാഗാന്ധി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഛായാചിത്രം ഉപയോഗിച്ച് എല്ലാ ഇന്ത്യൻ കറൻസികൾക്കും സ്ഥിരവും ഏകീകൃതവുമായ ഒരു ഐഡന്റിറ്റി സൃഷ്ടിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ലക്ഷ്യം. ഇത് ആഭ്യന്തരമായും അന്തർദേശീയമായും പെട്ടെന്ന് ഈ നോട്ടുകൾ തിരിച്ചറിയാൻ സഹായിക്കുന്നു.
1946-ൽ ബ്രിട്ടീഷ് രാഷ്ട്രീയക്കാരനായ ലോർഡ് ഫ്രെഡറിക് വില്യം പെതിക്-ലോറൻസിനൊപ്പം നിൽക്കുന്ന മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം കട്ട് ചെയ്തതാണ് നോട്ടിൽ അച്ചടിച്ചിരിക്കുന്നത്. ഗാന്ധിജിയുടെ പുഞ്ചിരിക്കുന്ന ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ ഭാവം അതിൽ ഉണ്ടായിരുന്നതിനാലാണ് ഈ ചിത്രം തിരഞ്ഞെടുത്തത്. എന്നിരുന്നാലും, മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ഈ ചിത്രം പകർത്തിയ ഫോട്ടോഗ്രാഫറെ ഇതുവരെ തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടില്ല.
1969-ൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ നൂറാം ജന്മവാർഷികത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിത്രം ആദ്യമായി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. തുടർന്ന്, 1996-ൽ, മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു പുതിയ പരമ്പര നോട്ടുകൾ റിസർവ് ബാങ്ക് പുറത്തിറക്കി. വാസ്തവത്തിൽ, 1990-കളോടെ, വ്യാജ നോട്ടുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള സാങ്കേതികവിദ്യ വളരെ പുരോഗമിച്ചതായി ആർബിഐ നിരീക്ഷിച്ചു. ഡിജിറ്റൽ പ്രിന്റിംഗ്, സ്കാനിംഗ്, ഫോട്ടോഗ്രാഫി, സീറോഗ്രാഫി തുടങ്ങിയ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ വ്യാജ നോട്ടുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നത് എളുപ്പമാക്കി.
മനുഷ്യമുഖങ്ങളെക്കാൾ എളുപ്പത്തിൽ നിർജീവ വസ്തുക്കളെ പകർത്താൻ കഴിയുമെന്ന് ആർബിഐ വിശ്വസിച്ചിരുന്നു. അതിനാൽ ആർബിഐ പുതിയ നോട്ടുകളിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം ഉൾപ്പെടുത്താൻ തീരുമാനിച്ചു. ഗാന്ധിജിയുടെ ദേശീയ ആകർഷണം കൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹത്തെ തിരഞ്ഞെടുത്തത്. പുതിയ നോട്ടുകളിൽ നിരവധി പുതിയ സുരക്ഷാ സവിശേഷതകളും ചേർത്തു. ഇതിൽ വിൻഡോ സെക്യൂരിറ്റി ത്രെഡ്, രഹസ്യ ചിത്രം, കാഴ്ച വൈകല്യമുള്ളവർക്കുള്ള ഇന്റാഗ്ലിയോ സവിശേഷതകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. അതിനുശേഷം ആർബിഐ 2016 ൽ വീണ്ടും പുതിയ നോട്ടുകൾ പുറത്തിറക്കി. ഈ നോട്ടുകളെ ‘മഹാത്മാഗാന്ധി പുതിയ പരമ്പര’ എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു. ഈ നോട്ടുകളിൽ ഗാന്ധിജിയുടെ ചിത്രവുമുണ്ട്.
ഇന്ന് ഗാന്ധിജിയുടെ ചിത്രം ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ മാത്രമല്ല, ലോകമെമ്പാടും സമാധാനത്തിന്റെയും അഹിംസയുടെയും പ്രതീകമായി അറിയപ്പെടുന്നു.
സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷം പുതിയ നോട്ടുകളുടെ ഡിസൈൻ പുറത്തിറങ്ങിയത് എപ്പോഴാണ്?
1947 ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് നമ്മുടെ ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമായി. സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ചയുടനെ നോട്ടുകളിൽ മാറ്റങ്ങളൊന്നും വരുത്തിയില്ല. ഏതാനും മാസത്തേക്ക്, ജോർജ്ജ് ആറാമൻ രാജാവിന്റെ ഫോട്ടോ ( ബ്രിട്ടീഷ് ഛായാചിത്രം) ഇന്ത്യൻ നോട്ടുകളിൽ അച്ചടിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ 1949-ൽ സർക്കാർ ഒരു രൂപ നോട്ടിന്റെ പുതിയ ഡിസൈൻ പുറത്തിറക്കി. ഈ നോട്ടിൽ അശോക സ്തംഭത്തിന്റെ ചിത്രമുണ്ടായിരുന്നു.
1950-ൽ, ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ ആദ്യ ബാങ്ക് നോട്ടുകൾ 2, 5, 10, 100 രൂപ മൂല്യങ്ങളിൽ പുറത്തിറക്കി. ഇവയിലെല്ലാം സിംഹത്തിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള വാട്ടർമാർക്ക് ഉണ്ടായിരുന്നു.
1980 കളിൽ, ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക പുരോഗതിയുടെയും ഇന്ത്യൻ കലയുടെയും പ്രതീകങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യം നൽകി. തൽഫലമായി, 2 രൂപ നോട്ടിൽ ആര്യഭട്ട ഉപഗ്രഹത്തിന്റെയും, 5 രൂപ നോട്ടിൽ കാർഷിക യന്ത്രവൽക്കരണത്തിന്റെയും, 20 രൂപ നോട്ടിൽ കൊണാർക്ക് ചക്രത്തിന്റെയും ഫോട്ടോകൾ അച്ചടിക്കാൻ തുടങ്ങി.
ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ ഗാന്ധിജിയുടെ ചിത്രം ആദ്യമായി അച്ചടിച്ചത് എപ്പോഴാണ്?
1969-ലാണ് ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടുകളിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം ആദ്യമായി അച്ചടിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ 100-ാം ജന്മവാർഷികത്തിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി ഒരു പ്രത്യേക പരമ്പര പുറത്തിറക്കി. 100 രൂപ നോട്ടിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം അച്ചടിച്ചിരുന്നു.
ആർബിഐ ഗവർണർ എൽ‌കെ ഝാ ഒപ്പിട്ട ഈ പരമ്പരയിൽ സേവാഗ്രാം ആശ്രമത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ആണ് ഗാന്ധിജിയെ ചിത്രീകരിച്ചത്. തുടർന്ന്, 1987 ഒക്ടോബറിൽ ഗാന്ധിജിയുടെ ചിത്രം പതിച്ച 500 രൂപ നോട്ടുകൾ പുറത്തിറക്കി.
ഗാന്ധിജിക്ക് മുൻപ്
1996 ന് മുൻപ്, ഇന്ത്യൻ കറൻസിയിൽ വൈവിധ്യമാർന്ന ചിഹ്നങ്ങളും ഛായാചിത്രങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നു.
അശോക സ്തംഭം: ദേശീയ ചിഹ്നം എല്ലായ്പ്പോഴും നോട്ടുകളിൽ ഒരു പ്രധാന ഘടകമായിരുന്നു.
ദേശീയ വ്യക്തികളുടെ ഛായാചിത്രങ്ങൾ: ഇന്ത്യയുടെ ചരിത്രത്തിലെയും വികസനത്തിലെയും മറ്റ് പ്രധാന വ്യക്തികളുടെ ചിത്രങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു, ഉദാഹരണത്തിന്:
രാജാവ് ജോർജ്ജ് ആറാമൻ (സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു മുമ്പുള്ള കാലം)
ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു (ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യത്തെ പ്രധാനമന്ത്രി)
സുഭാഷ് ചന്ദ്രബോസ് (സ്വാതന്ത്ര്യ സമര സേനാനി)
ഇന്ദിരാഗാന്ധി (മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി)
സർദാർ വല്ലഭായ് പട്ടേൽ (സ്വാതന്ത്ര്യ സമര സേനാനിയും ആദ്യത്തെ ഉപപ്രധാനമന്ത്രിയും)
ഗൗതമ ബുദ്ധൻ
എം. വിശ്വേശ്വരയ്യ (എഞ്ചിനീയറും രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞനും)
ഈ വ്യക്തികളുടെ ചിത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്ന നോട്ടുകൾ പലപ്പോഴും അവയിൽ വഹിക്കുന്ന പ്രമുഖ ചിത്രം ഉപയോഗിച്ചാണ് പരാമർശിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത് (ഉദാ. “നെഹ്‌റു നോട്ട്”).
